Ronald en Erik Rietveld, de partners van RAAAF [Rietveld Architecture-Art-Affordances], zien in leegstaand erfgoed enorm potentieel. De afgelopen vijf jaar hebben ze veel kennis en ervaring over dit onderwerp opgedaan en dit is gebundeld in het boek Vacancy Studies. Voor Stadsleven ‘Leeg is het nieuwe vol’ schreven ze een column over hun lessen van de afgelopen jaren.

Door: Ronald en Erik Rietveld

Bunkers, forten, kerken, kloosters, kastelen, ziekenhuizen, vuurtorens, watertorens, postkantoren, gevangenissen, paleizen en vliegvelden staan leeg. Diepgaande fascinaties voor uiteenlopende ruimtelijke fenomenen in stad en land vormen het startpunt van ons werk. Leegstaand erfgoed is zo’n fenomeen. Er schuilt een enorme potentie in. De gigantische omvang ervan hebben we getoond met de installatie Vacant NL op de Architectuurbiënnale van Venetië in 2010. De wereldwijde media-aandacht die dit teweegbracht, in onder meer The New York Times, Wall Street Journal, The Guardian en The Architectural Review, laat het grensoverschrijdende belang van dit thema zien. Het maakt duidelijk dat tijdelijk hergebruik van gebouwen ook internationaal een grote uitdaging is.

Installatie Vacant NL

Ontwerpen aan maatschappelijk relevante opgaven, zoals bijvoorbeeld leegstand, vraagt volgens ons om een nieuwe aanpak. Met precies gekozen en zorgvuldig ontworpen strategische interventies willen we nieuwe ontwikkelingen in gang zetten. Middels een geheel eigen werkwijze op het grensvlak van architectuur, kunst en wetenschap – waarbij per project versterking van specialisten en vaklieden wordt gezocht – leggen we met onze studio RAAAF [Rietveld Architecture-Art-Affordances] onzichtbare lagen bloot. Juist een samenspel van onderzoek en ruimtelijke experimenten kan nieuwe denkbeelden genereren.

Secret Operation 610: RAAAF | Studio Frank Havermans

Wat kan de grotere betekenis van dit leegstaande erfgoed voor onze samenleving zijn, uitgaande van zijn unieke kwaliteiten en ruimtelijke condities? Tijdelijk hergebruik van leegstand kan ook op de lange termijn veel betekenen voor onze samenleving. De afgelopen jaren hebben we met een collectief van ontwerpers, wetenschappers, kunstenaars en specialisten gewerkt aan nieuwe denkbeelden en ontwerpbenaderingen voor leegstand, in zowel de praktijk als het onderwijs. Op initiatief van Jurgen Bey, directeur van het Sandberg Instituut, hebben we het Masterprogramma Vacant NL opgezet, waarbij alle auteurs van ons boek Vacancy Studies betrokken waren.

Bunker 599: RAAAF | Atelier de Lyon

De kennis en ervaring die we de afgelopen vijf jaar hebben opgedaan, willen we ontsluiten door middel van dat boek. Het boek Vacancy Studies is niet het eindpunt van ons onderzoek op dit gebied, maar een moment om de tussenbalans op te maken. Wie het boek Vacancy Studies leest in de hoop kant-en-klare oplossingen voor leegstand te vinden, zal bedrogen uitkomen. Leegstand is voor ons geen probleem, maar een rijke bron met een ongekend potentieel.

Meer lezen?

Klik door naar ons dossier ‘Leeg is het nieuwe vol’ voor meer artikelen over dit onderwerp.