De komende editie van Stadsleven, ’65 Tinten Grijs‘, gaat over het groeiend aantal ouderen in de stad. Wat doet dat met de stad? Want de oudere stadsbewoner zit allang niet meer braaf achter de geraniums te wachten: die is actief, mondig en nog volop betrokken bij en van invloed op het stadsleven. Voor het januarinummer van het tijdschrift S+RO (Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening) schreef Tracy over Amerikaanse ouderen, die in seniorensteden wonen of met hun camper het hele land doorkruisen.

Door: Tracy Metz

Niks geraniums!

‘Hey neighbor, how ya doin’?’ roept mijn oom olijk naar een buurman. ‘Pas op je hond, hoor, wordt-ie niet te dik?’
Ik ben voor het eerst op bezoek bij mijn oom en tante sinds zij in een seniorendorp wonen in zuid-Californië. Het is een zgn. age-qualified community, dat wil zeggen dat hier alleen mensen mogen wonen van boven de 55. Het is er in- en in-keurig, met zij aan zij prefab huizen die ter plekke door de fabrikant in elkaar worden gezet. De gastenbadkamer is een uit één stuk gegoten plastic module. Winkels zijn er niet, wel in het midden van het dorp een zwembad en een buurthuis.
Wat was dat nou met de hond?, vraag ik later. ‘Dat zijn de regels,’ zegt mijn oom ferm. ‘Je mag hier geen hond hebben zwaarder dan vijftien pond.’ Hij ziet het ongeloof op mijn gezicht en gaat door. ‘Er zijn nog veel meer regels, hoor. Je mag je auto niet na zonsondergang buiten laten staan, die moet in de garage. Je mag niet voor je huis aan je auto sleutelen. Geen was buiten. En je mag uit bepaalde planten kiezen voor de tuin.’
Maar, sputter ik tegen, Amerikanen zijn toch enorm gesteld op hun property rights? Dan laat je je toch niet al die regels opleggen? Nu is het de beurt aan mijn oom om verbaasd te kijken. ‘Vanwege de onroerendgoed waarde natuurlijk! Je wilt toch niet dat de buren gekke dingen gaan doen die de waarde van je huis bedreigen?’ Property rights vs property values.

Ze vinden het er fantastisch, zeggen ze, zoveel leeftijdgenoten en daarmee ook gelijkgestemden om hen heen. Al had mijn tante liever gehad dat de community ook nog gated was geweest. Niet dat ze zich onveilig voelt, maar toch. Over één ding maakt ze zich zorgen: een van hun kinderen is haar baan kwijt geraakt. Mocht ze onverhoopt ook nog haar huis kwijt raakt, kan ze niet bij haar ouders intrekken. Langer dan drie dagen mag ze niet komen logeren, want ze is geen 55+.
Seniorensteden zijn inmiddels tamelijk gewoon in de Verenigde Staten, zeker sinds de Housing for Older Persons Act in 1995 werd aangenomen waardoor het leeftijdscriterium geen wettelijk obstakel meer is. De eerste dateert al in 1960: Sun City in Arizona. De verbinding met Phoenix was nog niet zo goed, dus werden er naast de eerste vijf modelwoningen ook een winkelcentrum, een motel, een restaurant aan aangelegd. Inmiddels wonen er ruim 40.000 mensen met een gemiddelde leeftijd van 73. In de vier decennia daarna bouwde de ontwikkelaar Del Webb er nog vier van die steden, alle uiteraard in de sun belt.

Tijdelijke campersteden

Er is nog een ander type bejaardendorp waar vermoedelijk nog véél meer mensen wonen: de plaatsen waar de leisure nomads neerstrijken. Dit zijn mensen, veelal maar niet louter ouderen, die een deel van het jaar, sommigen zelfs het hele jaar, in hun RV, hun recreational vehicle wonen en rondtrekken. (Al moet je niet te veel kilometers maken: het zijn gashogs, brandstofvreters.
Er zijn natuurlijk officiële RV-kampeerterreinen, maar die zijn relatief kostbaar. Daarom zijn de reusachtige asfaltvlaktes rondom megawinkels als WalMart populair geworden als gratis overnachtingsplaats. Niet alle WalMarts staan dat toe, dus is er een heel netwerk ontstaan van sites en apps die de RV’ers vertellen waar ze wel en niet welkom zijn. In Californië en Arizona heeft het Bureau of Land Management acht Long Term Visitor Areas aangewezen, grote lege gebieden met een minimum aan voorzieningen waar de campers tot zeven maanden lang mogen blijven staan.

Een favoriet oord voor de nomadische ouderen – veelal blank en politiek gezien rechts van het midden – is het plaatsje Quartzsite, Arizona. In de zomer wonen er een paar duizend man, in de winter zwelt de bevolking aan tot een miljoen. Allemaal RV’ers die naar Quartzsite trekken voor de gezelligheid en voor de ruilbeurzen die daar worden gehouden. In een reportage op de site High Country News heeft auteur Nate Berg het over een ‘impromptu city’ die veel levendiger is dan de permanente woonoorden die zich achter zich hebben gelaten.
Er zijn ook subgroepen, gays hier, nudisten daar, de hedendaagse hippies die verder buiten staan. Een aparte gemeenschap vormen de Southwest Bluebirds, liefhebbers van de reusachtige Blue Bird Wanderlodges, die tot 300.000 dollar kunnen kosten. De club heeft een eigen Yahoo-groep, internetfora voor discussies en tips en online support groepen. ‘Dit is Bluebird City,’ zegt een van hen, ‘een buitenwijk van Quartzsite.’

Opmerkelijk verschil is dat de fysieke footlooseheid gepaard gaat met een sterke gemeenschapszin. ‘Het gevoel dat je hier deel uitmaakt van een community is hier veel sterker dan in een gewone stad,’ zegt een tijdelijke burger van Quartzsite. Tijdelijke steden van honderdduizenden lompe voertuigen die elk moment hun levelers en hun zonneschermen kunnen intrekken en wegrijden, de zonsondergang tegemoet: het is 1:1 een hedendaagse vertaling van het oude Amerikaanse frontier-ideaal. Ook cowboys worden ooit een dagje ouder.

Meer lezen? 

Klik door naar Stadsleven ’65 Tinten Grijs’ voor meer leuke filmpjes en blogs over dit onderwerp.