In het ontwerp van bureau Soeters voor het centrum van Nootdorp kijken de woningen aan de ene kant uit op de winkelstraat, aan de andere kant – hun voorkant – op een verhoogde straat op het dak van het winkelcentrum
door Sjoerd Soeters
Het centrum van Nootdorp (1997-2003) is op eerste gezicht een traditioneel plan, maar achter de kleinschalige gevels van woningen en winkels liggen grootschalige voorzieningen en een hypermoderne, efficiënte distributiemachine verborgen. En er zit ook een novum in: het hart van het plan wordt gevormd door een dak als van een basislica waarin een parkeergarage is verborgen. Uitkijkend op de straten en de pleinen staan bovenop alle winkels in het centrum woningen.
Het totale plan is op te vatten als een vesting met een ring van woningen eromheen. De stedenbouwkundige opzet ontstond als oplossing voor het gebrek aan parkeerruimte. Ondergronds parkeren was te duur, het moest bovengronds. We besloten dat grote parkeervolume midden in het nieuwe centrum te plaatsen.
Daarbij keken we naar de zestiende-eeuwse basilica van Palladio in Vicenza. Die laat zien dat je midden in een fijnmazig weefsel best een groot gebouw kunt plaatsen. Net als in Vicenza is de ‘basilica’ van Nootdorp bekroond met een koperen dak en omringd met arcades. Opmerkelijk genoeg is de garage vanaf de straat onzichtbaar, omdat hij helemaal is ingepakt met winkels.
De primaire gedachte achter het plan was dat het winkelcentrum ook een prettige plek moest zijn om te wonen. Kenmerkend is de grote romantische verscheidenheid aan huizen en woningtypen. De woningen aan de buitenrand zijn twee-onder-twee-kapwoningen die de expeditiestraten omkleden en in hoogte de overgang in schaal naar de woonwijken rondom vormen.
Ook op het dak van de winkels staan ‘grondgebonden’ huizen, met eigen voordeuren en voortuintjes die bereikbaar zijn via een collectief woondek. De woningen, die allemaal uitzicht hebben op de openbare straten en pleinen, camoufleren niet alleen de winkeldozen en distributiehoven, maar verbeteren ook de kwaliteit van de publieke ruimte. Geen afzichtelijke buitenkant aan het nieuwe winkelhart van Ypenburg in de gemeente Nootdorp!
Een tweede reden om woningen op de winkels te plaatsen is de theorie van Jane Jacobs, dat “eyes on the street” een van de bepalende factoren zijn voor sociaal veilige openbare ruimten.
Doordat winkels grote en diepe ruimten nodig hebben en woningen relatief ondiep zijn, ontstaat er op die manier een situatie waarin de woningen aan de voorkant uitkijken in de openbare ruimte van het winkelgebied en aan de achterkant een eigen “tuin met terras” kunnen hebben en ook voldoende ruimte waar kinderen kunnen spelen op zichtafstand van hun eigen huis.
Het grote winkelcentrum van Ypenburg in Nootdorp is ontstaan in samenwerking tussen Sjoerd Soeters en Jos Van Eldonk. Soeters bedacht de stedenbouwkundige hoofdopzet, Van Eldonk voegde de basilica toe als oplossing voor het parkeren en zorgde voor de architectonische uitwerking.
