Wat speelt er aan de voorlinie in de stad? Elke week vind je in het Stadsleven webmagazine een trend die je in de gaten moet houden. Vandaag: wonen in de stad is onbetaalbaar geworden. Wat is eraan te doen?
Wonen in de stad is onbetaalbaar
De stad is populair, zo populair dat het wonen onbetaalbaar wordt. Mijn talkshow Stadsleven van aanstaande donderdag gaat hier over, met de titel ‘Wij Willen Wonen’. In Nederland zijn Amsterdam en Utrecht de uitschieters. De huizenprijzen in de hoofdstad zijn in één jaar tijd met bijna 23 procent gestegen! En een kwart van die woningen wordt contant betaald. Je ziet dat mensen noodgedwongen elders gaan zoeken. Rotterdam was altijd heel goed betaalbaar, maar nu schieten óók daar de prijzen van koopwoningen – maar ook de huren – de lucht in.
Voor het digitaal magazine van Stadsleven hebben we een serie video’s over steden uit de hele wereld laten maken onder de naam ‘Homes for All’. Nathalie de Vries van het bekende bureau MVRDV uit Rotterdam heeft een film voor deze reeks gemaakt die heel goed het badkuip effect laat zien: mensen worden weggedrukt uit Amsterdam en stuwen de prijzen omhoog in Rotterdam.
Wereldwijd fenomeen
Over de hele wereld zie je hetzelfde: Amsterdam, Londen, Parijs, Hong Kong, Sydney. Wonen is een basale menselijke behoefte, maar het is ook een markt. Er zwerft veel kapitaal over de aardbol op zoek naar een veilige en rendabele investering, en dat is vaak onroerend goed. In sommige buurten van Londen zijn 7 op de 10 woningen iemands tweede of derde huis – dus staan ze een flink deel van het jaar leeg.
Wat mij hierover verbaast, is dat deze trend van krapte en ongelijkheid in het wonen, zich overal voltrekt, onafhankelijk van het politieke regime of de politieke kleur van een stad en een land. In Nederland is het wonen altijd streng gereguleerd geweest, met een hoogstaande traditie van sociale woningbouw – en toch gebeurt hier hetzelfde als in neoliberale market-driven economieën als Engeland en Amerika.
Ongelijkheid neemt toe
Het is natuurlijk niet erg dat het beter gaat met de steden. Toen ik in 1980 in Nederland kwam wonen was Amsterdam een uitgesproken shabby stad, nu is het juist erg opgepoetst. Dat trekt dan weer drommen toeristen die allemaal in een gezellige woonbuurt in een AirBNB willen zitten, wat ook de prijzen omhoog jaagt.
Maar wat wél erg is, is dat die hoge prijzen het heel moeilijk maken voor mensen zónder dikke portemonnee, om in de stad te komen wonen of er zelfs te blijven wonen. In Nederland zal het niet zo’n vaart lopen als in bijvoorbeeld New York of Londen, mensen worden hier niet van de ene dag op de andere hun huis uitgezet, maar de woningmarkt wordt steeds minder toegankelijk. De ongelijkheid neemt toe.
Het kan heel goed dat over een paar decennia de stad weer helemaal uit is. Maar op dit moment dreigt het succes van de stad op de woningmarkt stuk te lopen. En dat wil denk ik niemand.
Nieuwe woningen én nieuwe woonconcepten nodig
Tijdens de grote crisis van 2008 tot pakweg 2013 werd er nauwelijks gebouwd. We zijn nu dus met een reusachtige inhaaloperatie bezig. In dezelfde tijd nam de trek naar de stad toe – daar kon je werk vinden, en reuring, en studie, en partner.
Wat ook speelt, is dat steeds meer mensen in de stad alleen wonen. Dus heb je meer woningen nodig. En dan is er het bekende fenomeen van het scheefwonen: mensen die meer zijn gaan verdienen maar in een goedkoop huis blijven zitten. Sommigen willen dat graag, anderen willen dolgraag weg maar kunnen niks anders betaalbaars vinden. Daar is net deze week iets op gevonden: gisteren is er een nieuwe app gelanceerd, ‘HuisjeHuisje’, die het voor mensen makkelijker moet maken om van woning te ruilen. Goed idee!
Zo zie je dat elke crisis tot nieuwe vindingrijke oplossingen leidt. Dat kan een app zijn, of een architectonisch ontwerp, maar ook een juridische vernieuwing. Ontwikkelaar AM komt vertellen over de ‘Friends’ woningen, waarbij de huurders allemaal een eigen huurcontract krijgen. Dan kan er één verhuizen zonder dat iedereen eruit moet. Dat contract is eigenlijk innovatiever dan de woning zelf.
Meer lezen?
Meer trends in De Stad Nu vind je hier.