Wat speelt er aan de voorlinie in de stad? Elke donderdag vind je in het Stadsleven webmagazine een trend die je in de gaten moet houden. Wel of niet uitbreiden, enorme drukte, geluidsoverlast, economisch belang. Schiphol is doorlopend onderwerp van discussie. En dat is bij meer Europese vliegvelden het geval. Het pas verschenen boek ‘The Noise Landscape’ toont hoe door het geluid ook een nieuw landschap ontstaat.
Het vliegveld als mini-stad
Net deze week nam de Tweede Kamer Schiphol voor de zoveelste keer onder de loep. Het vliegveld blijft maar groeien, deze zomer was er topdrukte, de vakantievluchten zouden naar de dependance in Lelystad moeten verkassen. En nu is er net een interessant boek met de veelzeggende titel ‘The Noise Landscape’.
Het boek is de uitkomst van 6 jaar onderzoek aan de ETH in Zürich, onder leiding van de Nederlandse stedebouwkundige Kees Christiaanse. Hij was van 2005 tot 2010 supervisor van Schiphol. Het gaat over de grootste acht vliegvelden van Europa: Amsterdam, Zurich, London-Heathrow, Frankfurt, Munchen, Madrid en de twee vliegvelden van Parijs.
Vliegvelden worden economisch net zo belangrijk als de steden waar ze ‘bij’ liggen. – ze worden zelf steden, met recreatie, woningen, winkels, kantoren, allerlei bedrijvigheid. Dat zie je aan een leus van Schiphol als ‘Airport City’, maar je ziet het ook in zoiets kleins als het telefoonspelletje met dezelfde naam, die je als target geeft ‘Build and manage your own airport into a major international hub’.
Geluid Schiphol creëert nieuw landschap
Dit is het eerste boek dat kijkt naar de invloed van de geluidscontouren op de grond eronder. Die zijn onzichtbaar, maar creëren een soort planologisch niemandsland waarin tóch van alles gebeurt. Tegen die onzichtbare ‘randen’ slibt er van alles aan: kassen met caravans erin, volkstuintjes, boerderijen die een nieuwe bestemming krijgen, autosloperijen. Op het vliegveld is aller super gereguleerd, eromheen rommelt het wat aan.
De contouren roepen ook nieuwe landschappen in het leven. Aan de zuidwestelijke punt van Schiphol heeft landschapsarchitect Dirk Sijmons het Buitenschot Park ontworpen. Het heeft een uitgekiend patroon van groene richels, een soort landart, die het geluid van Schiphol verstrooien voordat het de huizen bereikt.
Nog een voorbeeld: onder de vliegtuigen door bij Schiphol loopt een hele groene wig, vanaf de Zuidas over het Nieuwe Meer heen naar het Amsterdamse Bos en de Haarlemmermeer. Zonder die ‘beperking’ van de geluidscontour was dat groen waarschijnlijk allang volgebouwd. Want dat is wat er gebeurt. Dat liet de fotograaf Theo Baart zien in zijn boek ‘Bouwlust’, waarvoor hij twintig jaar lang de transformatie van polder naar vliegveld met de camera volgde.
Haat/liefde verhouding
De spanning is enorm en gaat niet afnemen – en Nederland is daarin niet uniek. De luchtvaart blijft voorlopig de snelst groeiende vorm van transport, maar daarmee groeien ook de geluidsoverlast en de uitstoot van broeikassen. De broeikasgassen veroorzaken klimaatverandering en van het lawaai worden mensen sjagrijnig en ook ziek – de EU heeft berekend dat de herrie van vervoer van allerlei soorten aan gezondheidsklachten liefst 40 miljard euro kost!! Vliegtuigen worden weliswaar steeds stiller, net als auto’s, maar het vliegverkeer neemt harder toe.
Vorig jaar groeide het aantal reizigers via Schiphol met 9,2 procent naar bijna 63,6 miljoen. De hoeveelheid vracht groeide ook, met 2,5 procent naar een recordvolume van bijna 1,7 miljoen ton. Alleen al op het luchthaventerrein is een vijfhonderdtal bedrijven gevestigd met ongeveer 65.000 werknemers. Maar daarnaast levert het natuurlijk ook duizenden banen in de omgeving en in het bijzonder in Amsterdam op.
Kees Christiaanse vertelde me over hoe ze in Azië vliegvelden ver van de steden bouwen. Daardoor worden de vliegvelden nog meer zelfstandige quasi-steden. Hij noemde een leuk voorbeeld bij Hongkong, daar is er een enorme hall bij het vliegveld waar zelfs popconcerten gehouden. Want ze zijn gewend aan het verwerken van grote aantallen bezoekers én niemand heeft last van het geluid. Wie weet komt er een tweede Ziggo Dome bij vliegveld Lelystad.
Meer lezen?
Meer trends in De Stad Nu vind je hier.