Bezuinigingen dwingen steden andere financiële bronnen te zoeken om de kosten van infrastructuur en openbare ruimte te dragen. Bedrijven blijken maar al te graag in dat gat te springen. De commercie als hoeder van onze stedelijke openbare ruimte: zegen of zorg? Rinske Brand, oprichter van BRAND The Urban Agency, vraagt zich af waarom we merken niet medeverantwoordelijk willen maken voor het beter, leuker en mooier maken van onze stad. Het zou een driedubbele win kunnen opleveren.

Merken reiken helpende hand bij stedelijke ontwikkeling 

Wie is verantwoordelijk voor onze openbare ruimte? In Nederland wijzen we bij die vraag toch al vrij snel naar de overheid. De druk op steden wordt steeds groter en daar horen goede openbare ruimtes bij. De ambities van gemeentes zijn vaak torenhoog, van nieuwe bruggen tot innovatieve smart city-toepassingen en van nieuwe architectuuriconen tot groene oases. Maar boter bij de vis doen wordt steeds lastiger. Door slinkende budgetten verandert de rol die gemeenten kunnen spelen. Hoe zorgen we ervoor dat onze stedelijke ontwikkeling in de pas blijft lopen met onze aspiraties? Wie pakt de handschoen op, nu de overheid die vaak moet laten liggen?

Soms komt de oplossing uit redelijk onverwachte hoek. In de UK en de VS, maar ook bij onze zuiderburen worden bedrijven en merken ingezet om de stad beter en leuker te maken.  Merken als AkzoNobel, De Konick, Converse en Nike, die ogenschijnlijk niets van doen hebben met stedelijke ontwikkeling, reiken toch de helpende hand.

Aversie tegen inmenging van commercie

Nu hebben deze landen een lange traditie van private steun aan cultuur en maatschappij en omgeving. Menig bankje in een doorsnee Amerikaanse provinciestad wordt gesierd met een naamplaatje waarop de naam van de gulle gever prijkt. Parken en pleinen worden gesponsord en musea dragen de namen van hun oprichtende filantroop. Een traditie die ooit in Nederland ook bestond, maar met de opkomst van de verzorgingsstaat is weggevloeid.

Waarom worden onze buurthuizen en parken niet mogelijk gemaakt door de plaatselijke captain of industry, weldoener of een lokaal biermerk? Nederland, of eigenlijk de Nederlander, blijkt huiverig. Wij lijken de ingebakken gewoonte te hebben avers te zijn van elke vorm van inmenging van commerciële belangen in onze publieke ruimte. ‘Commercie leidt tot uitverkoop en is compromitterend’, is vaak de automatische redenering. Maar missen we door al onze reserves niet gewoon de boot?

Het Marie Heinekenplein in Amsterdam dat momenteel wordt opgeknapt met een bijdrage van Heineken is een goed voorbeeld. Het project waarbij de brouwer een fontein bijdraagt kan op aardig wat verzet rekenen. In een eerder blog ‘De stad als mediakanaal’ pleitte ik al voor het verkennen van de mogelijkheden van deze vorm van stadmaken in Nederland. Maar ook dat blog stuitte op weerstand. Weet dan alleen de overheid wat goed is voor de stedeling?

Marie Heinekenplein. Credits: Priit Tammets

Sluit partijen niet uit: stel spelregels op

Een veranderende tijd vraagt om een nieuwe rolverdeling tussen overheid en andere partijen. Daarbij is het zaak niet al bij voorbaat partijen uit te sluiten, zeker niet als ze bereid zijn diep in de buidel te tasten voor hun bijdrage aan de stad.

Natuurlijk zullen we spelregels moeten opstellen. Het valt of staat bij oprechte intenties en een werkelijk partnership. Maar waarom zouden we merken die zich betrokken voelen bij een stad en haar inwoners niet medeverantwoordelijk maken voor het beter, leuker en mooier maken van die stad? Het zou een driedubbele win kunnen opleveren. Merken vinden een nieuwe manier om zichtbaar en van waarde te zijn voor hun klanten. Steden hebben een alternatieve manier om hun ambities waar te maken. Maar bovenal: de stedeling profiteert van een nóg leukere leefomgeving. Zullen we met elkaar de spelregels opstellen en vanuit onze liefde voor de stad op zoek gaan naar de kansen voor brand urbanism in Nederland?

Meer lezen?  

• Rinske Brand is te gast bij de live talkshow ‘Stad zoekt merk‘ van maandag 31 oktober. Koop je kaartje hier.
• Lees hier meer columns en blogs over Stadsleven ‘Stad zoekt merk’.