China als land waar in een razendsnel tempo steden uit de grond worden gestampt en enorm veel mensen van het platteland naar de stad trekken. In Stadsleven ‘Aan de horizon: China‘ onderzoeken we wat voor soort steden zo gecreëerd worden. Welke negatieve gevolgen heeft deze bouwmanie, maar ook: welke kansen brengt dit met zich mee? Journalist Michiel Hulshof (Tertium, Amsterdam) en architect Daan Roggeveen (MORE Architecture, Shanghai) werken samen in het Go West Project dat onderzoek doet naar de Chinese invloed op Afrikaanse steden. De Chinese bouwmanie als model voor andere landen: hoe werkt dat?
Geen land ter wereld heeft de afgelopen veertig jaar zoveel ervaring opgedaan met moderne stedelijke ontwikkeling als China. Door het hele land zijn kleine provinciestadjes in enkele decennia tijd getransformeerd tot bruisende miljoenensteden met eindeloze flatwijken, bedrijventerreinen en indrukwekkende skylines.
Kunnen Chinese bouwbedrijven, ontwikkelaars en overheden die enorme ervaringsvoorsprong kapitaliseren door dit toe te passen in andere delen van de wereld die snel urbaniseren?
De Chinezen denken zelf van wel. Vooral Afrika vormt voor hen een interessante testing ground. De afgelopen jaren reisden we naar Nairobi, Kigali, Accra, Lagos, Dar es Salaam, Kaapstad en Johannesburg om de ontwikkelingen op de grond te kunnen bekijken en interviews te houden met experts en bewoners.
Ontworpen, gefinancierd en gebouwd door China
Chinese aannemers zijn in Afrika niet alleen actief in de aanleg van grote infrastructurele projecten – variërend van snelwegen tot spoorlijnen of kabelnetwerken, maar ook bij het bouwen van moderne woontorens en zelfs hele stadswijken. Het meest indrukwekkende Chinese project ligt bij de Angolese hoofdstad Luanda: Kilamba Kiaxi, een nieuwe suburb van 750 woontorens voor een half miljoen mensen. Ontworpen, gefinancierd en gebouwd door een consortium van Chinese staatsbedrijven.
Een Rwandese architect vertelde ons met enige ironie dat ‘elk gebouw van meer dan vijf verdiepingen in Kigali is ontworpen door een Chinese architect, gefinancierd door een Chinese bank, gebouwd door een Chinese aannemer, met Chinees beton, Chinese stopcontacten, kozijnen en brandblussers, en wordt gedecoreerd met tapijt en gordijnen uit China.’
Chinese economische vooruitgang kopiëren naar Afrika
Je kan het je vandaag de dag haast niet meer voorstellen, maar tot 1990 lag het gemiddelde welvaartsniveau in China lager dan in Afrikaanse landen ten zuiden van de Sahara. Vijftien jaar later is het verdienvermogen van de Chinees gemiddeld ruim drie tot vier keer zo hoog als dat van een inwoner van Centraal of Zuidelijk Afrika. Gesterkt door ervaringen in eigen land menen de Chinese machthebbers dat ze hun eigen economische wederopstanding kunnen kopiëren naar ’s werelds armste continent.
Geen wonder dat ze daarbij gebruik maken van de ingrediënten die in China zo goed hebben gewerkt, zoals bijvoorbeeld de Speciale Economische Zone (SEZ), een gebied dat afgesloten is van de rest van het land waar liberale economische regels gelden om investeerders aan te trekken en banen te creëren. De Lekki Free Trade Zone in Nigeria en de Eastern Industry Zone in Ethiopië zijn feitelijk kleine stukjes China in Afrika die zich volgens het Aziatische model moeten ontwikkelen.
Of het ook werkt? Soms wel, soms niet. Maar dat de Chinese stedenbouw bezig is met een internationale transfer staat in elk geval vast.
Het Go West Project ontving een bijdrage uit het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie.
Meer lezen?
Lees meer column en blogs over Stadsleven ‘Aan de horizon: China’ in ons dossier.