Hoe goed denk jij je stad te kennen? Voor Stadsleven ‘Verborgen stad’ tonen we de verborgen plekken, onbekende (oorlogs)verhalen en gebruiken we al onze zintuigen om de stad te ontdekken. Onze stagiaire Eva Beerling ging op een walking tour over de Wallen met een ex-dakloze om deze beruchte buurt eens van een andere kant te zien. 

De Wallen door de ogen van een dakloze

Waar haal je heroïne? Waar kun je dit veilig gebruiken? En waar slaap je als dakloze? Amsterdam Underground organiseert stadswandelingen onder leiding van een gids die het leven op straat heeft meegemaakt. Die toont je de stad van een andere kant, een stad die je voorheen niet zag. Mijn gids was Sonja, een vrouw van 50, waarvan 25 jaar dakloos en ex-verslaafd. Hoewel ze uit de criminele wereld is gestapt ziet Sonja hele andere Wallen dan jij en ik. Buitenlanders zien de wallen als iets dat je gezien moet hebben, een romantisch beeld van de Nederlandse tolerantie en vrijheid. Amsterdammers zien het vooral als een plek waar je nog niet dood gevonden wil worden, maar hoe zien de bewoners van de Wallen hun thuis?

Credits: Eva Beerling

Spuittrappen, pillenbruggen en drugs in de FEBO

Dat romantische beeld van de Wallen hebben we nog van vroeger. De Rosse buurt was een soort van Jordaan. Waar de pooiers, drugsdealers en prostituees samen aan de bar zaten, waar men conflicten uitvocht met de blote vuist: een plek waar de ‘ons kent ons cultuur’ heerste. Rond 1970 veranderde dit doordat de Chinese bendes arriveerden en met hun de heroïne.

Een tijd brak aan waar op de winkelruiten van de Zeedijk, het Chinatown van Amsterdam, briefjes hingen met ‘heroïne te koop’. In de onderstaande NPO documentaire over de Wallen in de jaren jaren 60′ wordt hierover het volgende gezegd:

“De Zeedijk als een slang met de bek wagenwijd open, die iedereen opvangt”

Wanneer Sonja door de buurt wandelt dan ziet ze deze oudere Rosse buurt. De spuittrap, de plek voor heroïne. Ze ziet de pillenbrug, voor al uw -niet in de apotheek te krijgen- medicatie. Het Oudekerksplein, domein van raamprostituees en toeristen. Een klein pandje in een steeg, een vroegere locatie van een inloophuis voor prostituees, een veilige plek. De Geldersekade, het rijk van de straatprostituee en drugsdealer. De FEBO, waar de drugs in de automaat zat.

Ganzenbordspel van Amsterdam Underground tour. 

De verborgen kant van de Wallen

Deze oude Rosse buurt zag Sonja helemaal veranderen in 2004 toen de surveillancecamera’s van de politie kwamen. Opeens was wat je deed niet meer verborgen, de politie hield je in de gaten. De politie heeft vele schoonveegacties gedaan om grip te krijgen op de bewoners van de Rosse buurt. Tegelijkertijd kwamen er ook steeds meer plekken, achter gesloten deuren, waar de daklozen, gebruikers en prostituees mogen doen wat ze zelf willen.

De Rosse buurt heeft veel van deze plekken, maar ze waren mij nog nooit opgevallen. Als toerist of gewone stadsbewoner loop je misschien wel elke dag langs de deuren van inloophuizen of de kruispost, zij bieden medische en psychosociale zorg aan mensen die in de reguliere zorg geen hulp kunnen vinden: onverzekerden en daklozen. Terwijl jij daar loopt ben je je er niet van bewust dat drie meter achter die deur van het inloophuis mensen rustig wat heroïne aan het spuiten zijn. De gemeente is zelfs verder gegaan met de pensions, een plek waar daklozen ook mogen overnachten, hier mag praktisch alles. Volgens Sonja mag hier bijna alles of wordt het gedoogd, ook al zijn de activiteiten veelal illegaal. Hierdoor is de criminaliteit voor een groot gedeelte verhuisd van de straat naar achter gesloten deuren.

De criminaliteit die zich vroeger op straat liet zien heeft zichzelf verborgen. Maar is dat wel zo positief? De Rosse buurt is een buurt vol verborgen verhalen, ga er eens door heen wandelen en probeer dan door de neon-verlichting heen te kijken.

Ganzenbordspel van Amsterdam Underground tour. 

Meer lezen?

Lees meer column en blogs over Stadsleven ‘Verborgen stad’ in ons dossier.