Hoe goed denk jij je stad te kennen? Voor Stadsleven ‘Verborgen stad’ tonen we de verborgen plekken, onbekende (oorlogs)verhalen en gebruiken we al onze zintuigen om de stad te ontdekken. Schrijver Bas Muyres beschrijft hoe het bekijken van de stad in cijfers aan hem een compleet andere stad onthulde tijdens de Datatour van Pavèl van Houten.
Met data onverwachte kanten van de stad tonen
De alternatieve touroperator Data Tours organiseert tijdelijk een wandelroute door de binnenstad van Amsterdam, op basis van getallen en data. Ik houd helemaal niet van tellen, cijfers of data, maar besluit mijn vooroordelen aan de kant te zetten uit liefde voor de stad.
We verzamelen in literair ontmoetingscentrum Huis de Pinto. ‘Uiteindelijk gaat het niet om de data’, vertelt onze tourguide; kunstenaar Pavèl van Houten. ‘Het is voor mij een vorm van meditatie, anders naar de dingen kijken, en een vorm van liefkozen’. Via het Waterlooplein lopen we over de Wallen. Via infographics op plekken binnen de route laat hij ons met facts en data onverwachte kanten van de stad zien.
Credits: Josjah Kunkeler
0,5 cm3 zeehond in de Amsterdamse gracht
De stad telt bijvoorbeeld 75.000 iepen die mede onderdeel zijn van het Unesco Wereld Erfgoed. Elke boom groeit 1 centimeter in diameter per jaar, de oudste Iep die we tegenkomen is 96 jaar oud. Wie wist bijvoorbeeld dat er 2 oeroude vijgenbomen uit de kade rondom de Oude Kerk groeien? Ze staan er volgens de overlevering ter bescherming van de kerk. Het is een wonderlijk fenomeen, restjes eeuwenoude natuur, dapper weerstand bieden aan dit drukke toeristisch bevolkte stukje stad.
Ook de onderwaterwereld is in kaart gebracht; statistisch gezien zwemt er gemiddeld 0,5 cm3 zeehond in de Amsterdamse Kloveniersburgwal. Het wolhandkrabbetje is per ongeluk in onze wateren terecht gekomen en met haar 2.000 exemplaren onderhand een plaag. De huidige bewoners van de Zeedijk vissen volgens getuigen ‘s nachts op de krabben, om te verhandelen in China, alwaar het als een exquise delicatesse wordt verkocht.
Credits: Josjah Kunkeler
De poëzie van het tellen van de stad
Pavèl vertelt over de maandelijkse leefbaarheidsschouw, die periodiek plaatsvindt in het wallengebied. Met de wijkagent en bewoners wordt het gebied systematisch onderzocht op leefbaarheid. In dit interactieve onderdeel krijgen we elk een handteller, en kiezen een item dat we in kaart gaan brengen. Zo zoeken we naar o.a. drugsafval, loszittende bakstenen, weesfietsen en condooms. Nog nooit was ik zo enthousiast bij het vinden van resten hondenpoep.
De route meandert door de stegen van het oude centrum en we komen aan bij literaire coffeebar Peer Paper Platform. Daar gaan alle deelnemers hun levensgetal berekenen door elkaar vragen te stellen aan de hand van cijfers. Het levert onverwachte, fascinerende gesprekken op tussen deelnemers. Mijn mede-tourganger vertelt over aantallen boeken in haar kast, grote liefdes, en hoe veel minuten ze naar haar werk loopt. Zo worden de getallen ineens intiem.
Credits: Josjah Kunkeler
Een van de laatste onderdelen is de datameditatie in de Oude Kerk. De kerk is het oudste gebouw van Amsterdam en is door de jaren heen talloze keren verbouwd, afgebroken en weer opgebouwd. Van Houten noemt het gebouw een levend organisme, een plek die van tijd tot tijd vervelt. Zijn voorgedragen mantra van de honderden jaartallen zorgt voor een aangenaam rustpunt. Eenmaal buiten, op het Oudekerksplein, kan het contrast niet groter zijn.
De tour brengt aan het licht dat ik cijfers, en het tellen er van, vaak associeer met prestatie, of blootlegging. Fascinerend is het om te ondervinden dat het ook een manier is van verhullen, en beleving. Dat data als perspectief een instrument wordt, waar absoluut poëzie in te vinden is.
Meer lezen?
Lees meer column en blogs over Stadsleven ‘Verborgen stad’ in ons dossier.