De makersbeweging lijkt ook in Nederland voet aan de grond te krijgen. Het wordt tijd om kritisch naar de consequenties hiervan te kijken. Zal deze nieuwe manier van produceren een positieve impact hebben op het milieu door zijn idealisme en kleinschaligheid? Of creëren we hiermee alleen maar meer onnodige spullen? Door: Judith de Bie

Credits: Mika

Volgens de Amerikaanse ondernemer en auteur Chris Anderson is er een nieuwe industriële revolutie op handen, namelijk ‘the Maker Movement’. Dit is een vernieuwde interesse voor produceren, waarbij innovatie en toegankelijkheid voor het individu centraal staat. Ook in Nederland is deze beweging duidelijk terug te zien in bijvoorbeeld het Amsterdam Maker festival en de Local Goods Market. Volgens deze makers staan we aan het begin van een revolutionaire nieuwe manier van produceren: Met nieuwe middelen, zoals de 3D-printer, en tevens met ‘nieuwe makers’: gewone mensen zoals jij en ik. Aan deze nieuwe makers verbinden we vaak het gevoel van milieuvriendelijkheid en kleinschaligheid. Deze productie zou een stuk duurzamer zijn dan massaproductie, maar is dat wel het geval?

The Story of Stuff

Het concept achter deze maakbeweging is het experimentele design, oftewel door middel van veel uitproberen en experimenteren zelf leren om te produceren. Dit zorg voor veel innovativiteit, maar het houdt ook in dat je veel materialen gebruikt en onnodige spullen creëert. De film The Story of Stuff over te veel spullen en diens impact op de wereld, was een aantal jaar geleden razend populair:

“We have a problem with Stuff. We use too much, too much of it is toxic and we don’t share it very well.”

Ook de technologische aanjager van deze trend, de 3D-printer, lijkt niet heel milieuvriendelijk. Zo schrijft Allison Arieff in het artikel ‘Yes, we can. But should we?’ dat 3D printen zo’n 50 tot 100 keer meer energie kost dan gangbare productiemethodes:

“There seems to be a misconception about what 3D printing does and does not enable. Does it allow us to delight a four-year-old by pulling a mini Darth Vader toy seemingly out of thin air? It does. But the object doesn’t materialize from nothing. A 3D printer consumes about 50 to 100 timesmore electrical energy than injection molding to make an item of the same weight. On top of that, the emissions from desktop 3D printers are similar to burning a cigarette or cooking on a gas or electric stove. And the material of choice for all this new stuff we’re clamoring to make is overwhelmingly plastic”

De kracht van het idealisme

Toch zijn er ook veel voorbeelden waarbij er juist wel wordt nagedacht over het milieu door de nieuwe makers, zoals bijvoorbeeld door hergebruik en zogenaamde ‘repair movement’. Ook de EU ziet veel kracht in deze beweging wat betreft duurzaamheid. Zo hebben ze het EU Sustainability Maker Programma opgezet waarbij ze onder andere een platform van makers willen creëren om duurzaamheidsproblemen op te lossen:

“The ‘Sustainability Maker’ project proposes to use the enabling opportunities of new media and other innovative ‘bottom up’ strategies to resolve urgent sustainability problems and to implement European environmental and social policy”

Veel mensen zien de makerbeweging als een tegenbeweging van de massaproductie die steeds groter, sneller en goedkoper wordt, met als gevolg dat de relatie tussen ontwerper, maker en gebruiker steeds verder uit elkaar komen te liggen. Hilde Roothart, trendwatcher, geeft aan dat in de makerbeweging deze relatie weer wordt hersteld. Dit komt doordat men veel meer bezig is met kleinschaligheid en idealisme dan grote bedrijven in een vrije markt economie. Hoewel het autonoom kleinschalig produceren veel extra geld en energie kost, blijven milieuvriendelijke oplossingen als Makerspaces, werkplaatsen waar men gereedschappen deelt, erg populair.

De plek van de makersbeweging in een duurzame wereld

Allemaal zelf een broodrooster maken lijkt nou eenmaal niet verstandig, maar dat betekent niet dat de hele nieuwe makersbeweging niet een toekomst heeft in een duurzame wereld:

De maakindustrie kan dus niet over één kam geschoren worden, maar het lijkt wel belangrijk voor alle makers en designers om hun verantwoordelijkheid te nemen en na te denken over hun impact op de wereld. Deze nieuwe manieren van produceren heeft namelijk de potentie om een zeer positieve verandering op het gebied van milieu te bewerkstelligen, maar zou tegelijkertijd als we niet opletten ook een desastreus effect kunnen hebben. Zoals Allison Arieff stelt:

“There’s a role for designers and makers (and yes, even entrepreneurs) of stuff – a really important one – but there’s a responsibility in acquiring and applying the skills required to make things, and it is worth recognizing that just because you can design something doesn’t mean you should”

Meer lezen?

Kom maandag 1 december naar Stadsleven ‘Made here’ en klik door naar ons dossier ‘Made here’ voor meer artikelen over dit onderwerp.