Toen Sjoerd ter Borg zich verdiepte in het Marineterrein in het centrum van Amsterdam vroeg hij zich af of er met de nieuwe plannen wel recht aan de geschiedenis van het gebied wordt gedaan. Hij besloot daarop vijf schrijvers te vragen verhalen over het terrein te schrijven.

Door: Sjoerd ter Borg

Foto: Corneel de Wilde

Midden in het centrum van Amsterdam ligt het Marineterrein, 30 hectare groot en ontoegankelijk voor burgers. Sinds de zeventiende eeuw heeft het terrein een militaire functie; van de scheepswerf van de Admiraliteit tot helikopterlandingsplaats en safe haven voor o.a. Ayaan Hirsi Ali en Geert Wilders. Het was de werkplek van Michiel de Ruyter en de plaats waar duizenden militairen in spe zich moesten melden voor de selectieprocedures van onze strijdkrachten. In de loop van 2015 krijgt een gedeelte van het terrein voor het eerst weer een publieke functie en opent het voorzichtig zijn poorten.

Het zal je niet verbazen: heel Amsterdam wil iets met dit nieuwe stukje stad. Hippe horecaondernemers, projectontwikkelaars en dagjesmensen, iedereen voelt de potentie van de grond. Studenten tot gevestigde architecten maken plannen en de Gemeente ziet het natuurlijk zo snel mogelijk uitgroeien tot een levendige plek in het centrum van Amsterdam.

Maar doen wij wel recht aan de geschiedenis, de bijzondere aard en de ‘bewoners’ van het terrein? Dit was precies mijn gedachte toen ik begin dit jaar me verdiepte in deze plek. Ik stelde daarom voor om vijf schrijvers op het terrein te laten werken en een fictief verhaal te laten schrijven over wat er zich achter de muren afspeelt. Literatuur kan een bijzondere wisselwerking aangaan met een plek. De woorden van een schrijver kunnen je laten voelen wat is en wat is geweest, ook al is wat ze schrijven fictief. Sterker nog: de verhalen maken zichtbaar wat er kan zijn.

Of zoals Claire Jamieson het stelt in The Possible Worlds of Architecture:

“The fictional world of the text has a peculiar relationship with the actual world. Paradoxically, it is able to delve deeply into the reality of spaces and places – exposing the contradictory, the complicated, the emotional and the lived quality of space.”

De fictieve wereld kan je gebruiken als middel om de realiteit beter te begrijpen. Of beter gezegd, de potentie die de ‘echte’ wereld biedt wordt zichtbaar gemaakt:

“Literary fictional narratives move us from projecting measurable and predictable requirements, to imagining an infinity of possible worlds.”

Over een maand kan je bijzondere verhalen van Carolina Trujillo, Daan Heerma van Voss, Gustaaf Peek, Allard Schröder en Niña Weijers over het Marineterrein lezen. Samen met een team van ontwerpers en fotografen ben ik op zoek gegaan naar de ‘the possible worlds’ die deze schrijvers neerzetten om het terrein op een alternatieve manier in kaart te brengen. Zoals een van de personages in de verhalen beschrijft: “Dit land, zei ik, bestaat alleen binnen haar muren, de rest is speculatie.”

Beste horecaondernemers, projectontwikkelaars en dagjesmensen: voordat u in januari door de poorten van dit terrein trekt, lees, verwonder en neem kennis van dit bijzondere land binnen de muren.

Meer lezen?

Sjoerd ter Borg is zaterdag 15 november te gast bij Stadsleven op Kantor ‘Leeg is het nieuwe vol’. Klik door naar ons dossier ‘Stadsleven: Leeg is het nieuwe vol’ voor meer artikelen over dit onderwerp.