Evolutie wordt vaak gezien als een langzaam proces dat generaties lang zich vormt. Uit onderzoek blijkt echter dat soorten in een dynamische omgeving, zoals een stad, zich veel sneller aanpassen. Met veranderingen in stadsontwerp beïnvloeden en bespoedigen we zelfs de evolutie van stedelijke natuur.

Door: Sanne van der Beek

Credits: patriziasoliani

Complex omgeving, grotere hersenen

Zo verscheen vorig jaar een geruchtmakende onderzoek van evolutionair biologen van de Universiteit van Minnesota waaruit blijkt dat bij een aantal dieren, zoals muizen en vleermuizen, de hersenomvang groeit wanneer ze in steden leven.Het verschil tussen de hersenomvang van dieren in de stad en dieren op het platteland blijkt bij sommige soorten liefst 6 procent te zijn. Niet vreemd aangezien je behoorlijk wat slimmigheden nodig hebt om te weten overleven in een complexe omgeving als een stad, waar een muis z’n kostje bij elkaar moet scharrelen in een omgeving die in niets op de dagelijkse leefomgeving van z’n voorouders lijkt.

Een toontje hoger

Ook de Nederlandse evolutiebiologen Hans Slabbekoorn en Erwin Ripmeester van de Universiteit Leiden signaleren een snele micro-evolutie bij merels en koolmezen. In een stedelijke omgeving veranderen bosmerels in stadsmerels, met een veel rankere bouw. Veranderingen die zo groot zijn dat ze als compleet andere soort aangemerkt kunnen worden. Ook koolmezenmannetjes passen zich aan het stadslawaai aan door op een hogere toonfrequentie te gaan zingen om zo vrouwtjes te lokken.

Het recht van de sterkste

Dit stedelijke micro-evolutie proces kan grote gevolgen hebben. Sommige soorten kunnen zich relatief makkelijk aanpassen en dan ontstaat gewoon een nieuwe soort, de stadsmerel of stadsmuis. Maar als soorten – zoals de zebravink die minder makkelijk z’n zang verandert en dit verloren gaat in het stedelijk lawaai – zich minder makkelijk kunnen aanpassen, kunnen ze zich niet meer voortplanten en zullen ze op den duur het loodje leggen.

Meer lezen?

Klik door naar ons dossier ‘Natuur(lijk) de stad’ voor meer artikelen over dit onderwerp.