Stadsleven ‘Slow City’ biedt tegenwicht aan het beeld dat het stedelijk leven druk en chaotisch is. Jaakko van ’t Spijker is architect en stedenbouwkundige. Hij werkt in zijn bureau jvantspijker in Rotterdam aan projecten met uiteenlopende schalen, met een specifieke aandacht voor de interactie tussen gebouwen en publieke ruimte. In zijn column schrijft hij over fast & slow als parallelle kwaliteiten voor de stad en publiek ruimte.

Slow believers en speed believers

Slow City biedt een welkom geluid tegenover polemieken die snelheid benadrukken. Maar het thema is ook een teken aan de wand: Er lijkt onder ontwerpers en opiniemakers een geloofsstrijd te woeden tussen believers in Slow en believers in Speed. Vaak gaan de stellingen in die strijd vergezeld door een progressief versus conservatief wereldbeeld, waarmee het debat een extra scherp kantje krijgt. Andres Duani (new urbanism) versus Diller & Scofidio (progressief onderzoekend), Wilfried van Winden versus Winy Maas, Thierry Baudet versus Alexander Klöpping.

Geen tegenstelling tussen snel en traag

De tegenstelling tussen traag en snel in de discussie heeft, hoewel op het eerste gezicht volstrekt logisch, ook iets opgeklopts en kunstmatigs. Snel en traag zijn namelijk allebei waar. De snelheid waarmee mensen zich verplaatsen, het gemak van communicatie en de afstand waarover, de directe interactieve beschikbaarheid van enorme hoeveelheden uitgewisselde informatie, groeien allemaal exponentieel. Tegelijkertijd, en dit is bijvoorbeeld door Lucas Verweij mooi beschreven is zijn column voor dit blog, hebben mensen een natuurlijke  behoefte aan de geborgenheid van traagheid. Mensen lopen in het wi-fi tijdperk even snel (of langzaam?) als tweeduizend jaar geleden, de manier waarop straten en pleinen worden ervaren is constant gebleven, dus fysiek is er geen aanleiding voor het ontwerp van snellere steden.

Fast&Slow. Bron: Jaakko van ’t Spijker

De aantrekkingskracht tussen snel en traag

Snelheid en traagheid bestaan op een curieuze manier naast elkaar, er is zelfs sprake van een soort aantrekkingskracht ertussen. Denk aan de houten, rustige interieurs van Starbucks, inclusief wifi, die bij uitstek goed gedijen  in snelle terminals en malls. Denk aan het aanbod aan onthaastings- en zen-apps die je moeiteloos installeert op je mobieltje.  In plaats van de tegenstelling draagt  juist de ontmoeting en overlap tussen snelle en trage werkelijkheden in die situaties bij aan hun succes. De ongrijpbaarheid van de cloud en tijdloze en sterk verankerde ruimtelijke kwaliteiten hebben als combinatie potentie. Daarover wordt vreemd genoeg weinig expliciet wordt nagedacht en geschreven. Een mooi voorbeeld van de bijzondere kracht van snel/traag combinaties vormt het werk van  de  huidige generatie avant-garde Japanse architecten. Hippe vluchtigheid en tijdloze verstilling komen naadloos samen in ontwerpen van bijvoorbeeld Sou Fujimoto en de Junya Ishigami, ontwerpen die fascineren door op een spectaculaire manier vertrouwd en vervreemdend zijn.

Credits: 準建築人手札網站 Forgemind ArchiMedia – Sou Fujimoto – Wooden house

Stop-motion city

Op youtube en vimeo zijn veel stop-motion filmpjes populair. De versnelde verstilling, die dit soort filmpjes oproepen heeft een hypnotiserend effect. De verleidelijke dromerigheid van dit gevoel kan veel meer vertaald worden naar de stad. In plaats van blindstaren op de hype van fast city of wegdromen bij de bedrieglijke rust van de slow city kunnen we ook veel meer op zoek naar de poëzie van stop-motion city; de stad waarin snelheid en traagheid bewust naast elkaar en door elkaar bestaan, net als in de echte wereld, en elkaar versterken in hun respectievelijke authentieke kwaliteiten.

Credits: Naoya Fujii – Junyia Ishigami- Kanagawa Institute of Technology

Meer lezen?

• Lees Lucas Verweij pleidooi voor traagheid
• Klik door naar ons dossier ‘Slow City’ voor meer artikelen over dit onderwerp