We leven in een permanent Nu en dat heeft niet alleen onze beleving van tijd verandert, maar is ook van invloed op hoe we onze identiteit beleven, hoe we omgaan met anderen en met de samenleving. Dat stelt mediatheoreticus Douglas Rushkoff in zijn nieuwste boek ‘Present Shock. When everything happens now’ (2013). Hoe ziet zo’n permanent nu eruit én kunnen we eraan ontsnappen?
Door: Sanne van der Beek
Our society has reoriented itself to the present moment. Everything is live, real time and always on. It’s not a mere speeding up, however much our lifestyles and technologies have accelerated the rate at which we attempt to do things. It’s more of a diminishment of anything that isn’t happening right now (..) The twenty-first century can be defined by presentism.
Het permanente nu
Met bovenstaand citaat begint Rushkoff zijn betoog. Voor de duidelijkheid: onze staat van ‘het permanente nu’ is geen mindfullness leven in het moment, zoals het zenboedisme bijvoorbeeld voorstaat, maar juist het tegenover gestelde.
Rather, we tend to exist in a distracted present, where forces on the periphery are magnified and those immediately before us are ignored. [..] As a result, our culture becomes an entropic, static hum of everybody trying to capture the slipping moment.
Verlies van het narratief
Ruskhoff stelt dat met het leven in een permanent Nu het traditionele narratief – met een begin, een probleem, oplossing, duidelijke helden en slechte personages en einde – verloren is gegaan. Geen probleem denk je? De impact is groter als je bedenkt dat een tijd geleden alles een narratieve structuur had. We leefden in narratieve metaforen. In een narratieve structuur is America niet slechts een plek waar mensen leven, maar ook de reis en ontwikkelingen hoe het tot stand gekomen is. Apple is niet slechts een smart phone producen, maar ook het verhaal van twee gasten in een garage die een droom hadden over hoe creatieve mensen op een dag in controle zouden kunnen zijn over nieuwe technologie.
We understand where we are, in part, because we have a story that explains how we got here. The new inventions and phenomeno that were popping up all around us just didn’t fit into the stories we were using to understand our circumstances. How does the current story of career and retirement adjust to life spans increasing from the sixties to the one hundreds? How do fertility drugs change the timeline of motherhood, how dows email change our conception of the workweek, and how do robots change the story of the relationship of labor to managment? [..] Narrativty and goals are surrendered to a skewed notion of the real and the immediate; the Tweet, the status update. What we are doing at any given moment becomes all-important [..] Which ‘now’ is important: the now I just lived of the now I’m in right now?
Filter failure
Information overload is vast een term die je niet geheel onbekend voorkomt. Het betekent dat de meeste mensen op een dag veel meer informatie tot zich nemen dan ze kunnen verwerken. Rushkoff stelt echter een andere term voor in plaats van information overload: filter failure. Het probleem is namelijk niet zozeer de grote hoeveelheid informatie, als wel het feit dat we er niet in slagen de belangrijke informatie eruit te filteren en dus onze aandacht over alles verdelen.
De filter failure wordt volgens Rushkoff veroorzaakt door de manier waarop nieuwe technologie momenteel is ontworpen. Als je je email op je telefoon kijkt, komt bij de meeste mensen alles bij elkaar in één mailbox die gesorteerd is op chronologie, waardoor mails die belangrijk voor ons zijn en mails die dat niet zijn op hetzelfde moment ons voor ogen komen. Hetzelfde principe geldt voor de twitter en facebook tijdlijn. Een google zoektocht kan een tweet die 15 seconden geleden is gepubliceerd over een onderwerp direct onder een wetenschappelijk artikel waar jaren onderzoek in zit plaatsen. Hierdoor zijn mensen alles als even belangrijk gaan wegen waardoor de aandacht over alles verdeeld moet worden in plaats van alleen de zaken die echt belangrijk voor je zijn.
De tijdsbeleving van computers
Rushkoff gaat in zijn boek ook in op het feit dat technologie ook een bepaalde tijdsbeleving met zich meebrengt. Waar kalenders mensen in termen van historie lieten denken, zorgden klokken ervoor dat mensen in termen van productiviteit gingen denken over tijd – time is money.
En zo brengt de nieuwe technologie van deze tijd ook een andere tijdsbeleving met zich mee. Een tempo dat niet in de pas loopt met onze tijdsbeleving. Mensen, zo legt hij uit, leven in lineaire tijd terwijl het internet en computer alles tegelijkertijd kunnen doen en dus ook alles tegelijkertijd op ons bombarderen. We lijden volgens Rushkoff met z’n allen aan Digifrenia:
“Messages arrive on everyone else’s schedule rather than our own. […] It’s like “a dance partner who doesn’t see or feel us, and we’re frustrated as we try to sync up.
Meer lezen?
- Kijk de Tegenlicht aflevering ‘De herovering van het nu’ waarin Rushkoff de thematiek van zijn boek verder uitlegt
- Klik door naar ons dossier ‘Slow City’ voor meer artikelen over dit onderwerp.