Stadsleven ‘Afval stinkt niet’ presenteert een frisse kijk op stadsafval: tegenwoordig iets waardevols waarmee de stad gevoed van worden. Maarten Ouboter van Waternet schreef een pleidooi voor hergebruik van mest in landbouw.

Het Amsterdamse water wordt steeds schoner. Belangrijkste oorzaak: het rioleren werkt en we zuiveren ons afvalwater steeds beter. Bovendien loopt de stroom van gezuiverd afvalwater niet meer door de stad. De zuivering loost sinds 2006 niet meer in de stad, maar ten westen van de stad op het Noordzeekanaal. Letterlijk in het grachtenwater zien we het effect. Het wordt helderder, vooral waar niet veel gevaren wordt; er komen meer waterplanten en de vis komt terug.

Een maat voor de waterkwaliteit in Nederland, of eigenlijk van Noordwest-Europa, is de Noordzee. De verandering die we in Amsterdam zien, zie je daar ook, maar de verbetering zet vooralsnog minder door. Duidelijk is dat weliswaar de naoorlogse vuilvracht enorm verminderd is, juist door de steeds verdere zuivering van huishoudelijk afvalwater. De vuilstroom die veel lastiger in te dammen is, komt van dierlijke mest. Nederland heeft een zeer sterke landbouwsector. We importeren meststoffen in de vorm van veevoer, als geen ander. In de jaren tachtig zijn internationale afspraken gemaakt in het Rijn Actieplan en het Noordzee Actieplan: we gingen huishoudelijk afvalwater verder zuiveren en de mestverliezen naar het water beperken. Vooral dat laatste is niet goed gelukt. Dat brengt de Nederlandse overheid in een lastige positie met de Europese Nitraatrichtlijn. In onderhandeling is er een tijdelijke toestemming (in jargon: derogatie) om meer stikstof in het water te brengen. Binnenkort is eventuele verlenging van deze toestemming aan de orde.

Waar de waterkwaliteit duidelijk achterblijft, is in het zuidelijk deel van de Amstel. Juist dat deel wordt vooral beïnvloed door de landbouw. De ontwikkelingen zijn goed te begrijpen als je de bronnen vergelijkt, bijvoorbeeld aan de hand van de hoeveelheden stikstof. In de eerste jaren van deze eeuw verwerkte het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (Amsterdam tot aan Utrecht, Hilversum tot Aalsmeer) in de waterzuiveringen 6000 ton stikstof per jaar. Na zuivering loosden zij nog 2500 ton. De polders leverden bij elkaar tussen de 1200 en 1800 ton stikstof per jaar, in natte jaren meer dan in droge jaren. Tegenwoordig verwerken we 6600 ton stikstof per jaar door aansluiting van een groter stuk rioleringsgebied ten noorden van het IJ. De uitstroom is royaal gehalveerd (tot 1200 ton)! De polders zijn ongewijzigd. In Nederland is de landbouw inmiddels de grootste stikstofbron voor de Noordzee. De waterkwaliteit van bijvoorbeeld de Amstel weerspiegelt dit. De zuidelijke delen van de Amstel blijven met hun waterkwaliteit duidelijk achter bij de Amsterdamse grachten.

Is het succes in de waterzuiveringen van hergebruik niet verder uit te breiden? Ik daag de landbouwsector uit: beperk mestverliezen en waar overschot aan mest is, ontwikkel de technieken van mestverwerking om meststoffen en organisch materiaal te benutten (biogas, bioplastics). Ook het water vaart er wel bij. De verbetering van de kwaliteit van de Amsterdamse grachten riekt naar meer.

Meer lezen?

Klik door naar ons dossier ‘Afval stinkt niet’ voor meer blogs over dit onderwerp.