Stadsleven ‘Afval stinkt niet’ presenteert een frisse kijk op stadsafval: tegenwoordig iets waardevols waarmee de stad gevoed kan worden. Katía Truijen, redacteur bij Design Column, toont met werken uit de tentoonstelling ‘Wasted Matter’ dat wat we als afval beschouwen slechts een kwestie van perspectief is. 

Op het moment dat één onderdeeltje van onze telefoon stuk is, gooien we het hele apparaat weg. Elektronisch afval is inmiddels een van de snelst groeiende afvalbergen ter wereld. En ondertussen blijven we nieuwe apparaten kopen die niet gebouwd zijn om lang mee te gaan. Ontwerper Dave Hakkens vroeg zich af of je een telefoon zou kunnen ontwikkelen waarvan je de elementen (de camera, de batterij, het geheugen) zelf kunt samenstellen op een open platform. Wanneer er iets kapot gaat hoef je slechts één onderdeel te vervangen. Afgelopen oktober spraken bijna een miljoen mensen zich op één dag via crowdspeaking uit vóór dit idee. Met partners als Motorola wordt nu onderzocht hoe – in samenspraak met een betrokken online community – deze modulaire telefoon Phonebloks kan worden ontwikkeld.

Binnenstebuiten denken

Soms moet je materiaal of een systeem binnenstebuiten keren om je alternatieven voor te kunnen stellen, zoals in het geval van een modulaire telefoon. Ontwerpers en kunstenaars zijn bij uitstek geïnteresseerd in experimentele verbeelding en maken dergelijke nieuwe scenario’s tastbaar en inzichtelijk. In de nieuwe Design Column tentoonstelling Wasted Matter in Museum Boijmans Van Beuningen worden interessante alternatieven voor het gebruik van onze materiële bronnen getoond.

Zoals de Current Table van Marjan van Aubel. De tafel vangt zonlicht op waardoor je je telefoon in de tafel zelf kun opladen. In de tentoonstelling is ook haar Well Proven Chair te zien, waarvoor ze allerlei overgebleven houtschaafsel verzamelde. Maar liefst 50 tot 80 procent van het hout wordt in een gemiddeld productieproces verspild. Door houtsnippers te vermengen met biologische hars en water komt een chemisch proces op gang en ontstaat een groeiende pulpmassa. Deze wordt handmatig op de mal van een stoel aangebracht en zet verder uit tot het ongeveer drie keer zo groot is. De pulp verhardt en vormt een solide zitting. Door de eigenschappen van (afval)materiaal te onderzoeken ontstaan zo heel andere mogelijkheden voor gebruik.

Marian Van Aubel – The Well Proven Chair

Houten textiel en persoonlijke sneakers

Ook de bast van een boom wordt normaal gesproken tot afval gerekend, terwijl een van de eerste vormen van textieldoeken van boombast werden gemaakt. Lenneke Langenhuijsen borduurde de boombast met grote machines voor haar collectie Wooden Textiles. De traditionele wijze van het verwerken van het materiaal wordt hier opnieuw waardevol in een opgeschaald productieproces.

Het binnenstebuiten denken gebeurt heel letterlijk in het project Invert Footware van Elisa van Joolen. Van overgebleven sneakersamples maakt ze nieuwe exemplaren door ze binnenstebuiten te vouwen en de zool te vervangen. Het maakproces en de onderdelen van de schoen die normaal aan het oog zijn onttrokken worden nu zichtbaar. De overgebleven fabrieksexemplaren van grote merken transformeren in veel persoonlijkere sneakers.

Elisa van Joolen, Invert Footwear, 2013, Nike SB sneaker samples

Afval is een kwestie van perspectief

Wat we beoordelen als afval is soms een kwestie van perspectief en afhankelijk van een systeem waaraan we nu eenmaal gewend zijn geraakt. De werken in de Design Column bekijken kwesties van buiten dat systeem, en bieden inspirerende alternatieven. Misschien vertellen ze ons iets over hoe de toekomst van ons materiaal er ook uit kan zien. Zoals de telefoon, die we straks gewoon weer kunnen repareren. 

Iedere drie maanden wordt in de Design Column een onderwerp uit het nieuws uitgelicht door middel van een kleine tentoonstelling in Museum Boijmans Van Beuningen en aansluitend in de Droog Gallery in Amsterdam. Volg de Design Column blog op www.designcolumn.nl.

Design Column #7 Wasted Matter is nog t/m 11 mei in Museum Boijmans Van Beuningen te zien, en daarna in de Droog Gallery in Amsterdam.

Meer lezen?

Klik door naar ons dossier ‘Afval stinkt niet’ voor meer blogs over dit onderwerp