Voor Stadsleven ‘De Stad door Andere Ogen‘ –  een speciale online editie van Stadsleven – laten een maand lang de stad van een andere kant zien. Vandaag gaat het over urban play: de stad als een fysiek én digitaal bordspel.

Door: Sanne van der Beek

In de stad wordt gewoond, gewerkt – en gespeeld. Kunstenaars maken van de stad een speeltuin, en de digitale technologie maakt allerlei vormen van urban play mogelijk. Het virtuele stadsspel wordt tevens als politiek instrument ingezet.

Speelse toevoegingen maken het stadsleven aangenamer, of in ieder geval grappiger. Op station Overvecht is het perron niet alleen via een trap maar ook met een glijbaan te bereiken. De Londense kunstenaar Ben Wilson beschildert plakken platgetrapt kauwgom op straat zodat ze in plaats van overlast, minikunstwerkjes worden; zijn stadgenoot Bruno Taylor voegt op een busstation schommels toe aan het straatmeubilair om het wachten te veraangenamen. En in Parijs heeft de kunstenares Juliana Santacruz Herrera de gaten in de stoep met zacht kleurrijk breisel gevuld.

Ben Wilson – Kauwgumkunst

Smartphones hebben het urban play een enorme boost gegeven. Apps die gebruik maken van gps-techniek maken urban gaming tot een alledaagse ervaring. Zo is er bijvoorbeeld Figurerunning, waarbij deelnemers patronen door de stad lopen die ze met een app vastleggen.

Een dergelijk principe geldt ook voor Pac Manhattan. Het bekende computerspelletje uit de jaren 90 is omgezet tot een fysiek spel waar een deelnemer verkleed als PacMan door de straten van Manhattan rent om de deelnemers die als ‘yellow dots’ verkleed zijn aan te tikken en daarmee uit te schakelen. Via gps kan de positie van de verschillende deelnemers in de gaten gehouden worden.

De Nederlandse ontwerpers Lucas Tieleman en Sander de Jonge bedachten de app Repudo waarmee je een digitale foto of video ergens in de stad kunt achterlaten. Wil iemand je boodschap ophalen, dan moet diegene letterlijk naar de plek gaan waar het object zich ‘bevindt’.

In dit soort spelen wordt de stedelijke structuur gebruikt als onderlegger voor het spel, maar door het speels gebruik verandert de functie en symbolische waarde. Zo verandert een straat van een plek die je nauwelijks ziet als je op weg naar je werk doorheenrijdt, in een strategische plek waar je goed kunt verstoppen achter geparkeerde auto’s en weer snel weg kunt komen in één van de vele zijstraatjes.

Glijbaan station Utrecht Overvecht

De ludic age is aangebroken, schrijft Jos de Mul in zijn artikel Homo Ludens 2.0. Play, media and identity (2013), voor het boek Contemporary Culture. New Directions in Art and Humanities Research. Een tijdperk waarin spel het ludieke ontstijgt en wordt ingezet om de fysieke en maatschappelijke omgeving van de stad met frisse blik te bekijken.

De makers van de Pop-Up City blog zien spel als voorwaarde voor de creatie van een betere stad, zo schrijven zij in het boek A Smart Guide to Utopia:

“Wij voorspellen dat urban play niet langer meer ‘spel om het spel’ zal zijn, maar ingezet zal worden voor de creatie van een duurzame vorm van stedelijke organisatie. Mensen verbruiken minder energie als hun meter een console is waardoor energieverbruik een wedstrijdje met de buren wordt. Mensen doen meer aan sport als door de introductie van een spelelement het rijden van een fiets leuker wordt dan een auto. En men zal gezonder eten als ze hun groente en fruit kunnen winnen uit gokautomaten op straat.”

Een voorbeeld van de inzet van spel bij stadsplanning  is het project Play The City van architecte en urbaniste Ekim Tan. Daarbij worden allerlei gebruikers van de publieke ruimte – van overheid tot winkels en inwoners – bij elkaar gebracht om te praten over een driedimensionaal model van een stedelijk gebied dat is leeggeruimd zodat deelnemers erover kunnen onderhandelen. Het doel is om een democratische manier van stadsplanning te kunnen ontwikkelen die op een dynamische manier de daadwerkelijke behoeftes van alle betrokken partijen kan reflecteren. Play the City werd meermaals succesvol toegepast in verschillende steden, van Amsterdam tot Tirana. De lijfspreuk van Ekim Tan is dan ook ‘Plan niet, maar speel de stad’.

Meer lezen en kijken

• Vind nog meer vormen van urban play in ons ‘Stadsleven ‘De Stad door Andere Ogen’Meer lezen dossier.

In de maand december zal voor de speciale ‘online’ editie van Stadsleven ‘De Stad door Andere Ogen’ elke dag een post worden geplaatst waarin bijzondere kijkers en kunstenaars ons idee van wat een stad is uitdagen. Lees ze hier allemaal terug in ons dossier.

Blijf op de hoogte van Stadsleven via de maandelijkse nieuwsbrief en volg ons op facebook of twitter.