Voor ‘De Stad door Andere Ogen‘ – een speciale online editie van Stadsleven – laten we een maand lang de stad van een andere kant zien. Vandaag over de stad die je niet met herrie omringt, maar met pure stilte.

Door: Sanne van der Beek

Stilte in de stad is een luxe die voor weinigen is weggelegd en een gegeven waar al vele burenruzies om gevoerd zijn. Tikkende naaldhakken op een houten vloer, omhoogwaaiende geluiden van andermans feestjes, de slechte muzieksmaak van de benedenbuurman: het drijft mensen tot wanhoop. Kunstenares Sarah van Sonsbeeck schreef daarover een brief aan haar luidruchtige buren:

Sarah van Sonsbeek – Letter to my neighbours

De niet aflatende stedelijke geluidsstroom mag wel een teken van levendigheid zijn, die is ook slecht voor de gezondheid. George Prochnick, auteur van ‘In Pursuit of Silence: Listening for Meaning in a World of Noise’ schreef deze zomer in The New York Times (juli, 2013):

“It’s categorically the case that we have more constant and geographically pervasive exposure to noise. We can simply look where there were undeveloped spaces and non-commercial spaces, less intense transportation, less commercial activity, and all of these things bring with them noise. Our noise levels on average might be the same. But they’re spread so much throughout the day you really have no respite. Noise can cause stress even when a person is sleeping.”

In Nederland wees de Gezondheidsraad in het advies ‘Stille gebieden en gezondheid’ (2006) op het belang van stille plekken voor de gezondheid. Volgens de Raad kunnen stiltegebieden geluidshinder en andere vormen van geluidsstress compenseren. Ook de Stichting Klank komt in het rapport ‘Het belang van stilte in de stad’ (2012) tot de conclusie dat een periode van stilte na ernstige geluidshinder een herstellend effect heeft op mensen die aan stress lijden. Behalve voor de regelgeving rond maximale geluidshinder moet er volgens de stichting aandacht zijn voor stilte en stilteplekken.

Met haar Kubieke Meter Stilte heeft Sarah van Sonsbeeck een poging gedaan de stilte te vangen van SITE2F7, een plekje in Almere. In een grote glazen kubus van één kubieke meter wordt de stilte bewaard voor de toekomstige planners van het gebied; één kubieke meter stilte als nieuwe maateenheid voor stedelijke planning. Lang werd de stilte overigens niet bewaard, vandalen hadden het kunstwerk binnen de kortste keren vernield. Iets wat de kunstenares als teken opvatte hoe er met stilte in de samenleving wordt omgegaan.

Sarah van Sonsbeek – Kubieke Meter Stilte

Stilte is relatief. Ook een verstild stuk stad biedt een ervaring van stilte, zoals in dit filmpje van een (ver)stil(d) Parijs, zonder de massa toeristen.

In en rond Utrecht zijn er zeker 130 stille plekken te vinden, volgens een overzicht van Ssstilte in de Stad. Ook de drukke binnenstad is bezaaid met stille hofjes, kerken, en middeleeuwse stegen. Wie in een vreemde stad stilte en rust zoekt, gebruikt de internationale crowdsource app Stereopublic. Iedereen kan zijn of haar eigen stilteplekjes eraan toevoegen en via een interactieve kaart die van anderen vinden. Om er zeker van te zijn dat het er wel stil genoeg is zijn die stille plekken – opmerkelijk genoeg – gemarkeerd met geluidsopnames.

Meer lezen?

• Voor Stadsleven schreef fotografe Anaïs Lopez over haar ontdekking van IJburg door de oren van de blinde bewoner Jean.

In de maand december zal voor de speciale ‘online’ editie van Stadsleven ‘De Stad door Andere Ogen’ elke dag een post worden geplaatst waarin bijzondere kijkers en kunstenaars ons idee van wat een stad is uitdagen. Lees ze hier allemaal terug in ons dossier.

Blijf op de hoogte via onze maandelijkse nieuwsbrief, en volg ons op facebook of twitter.