Voor Stadsleven ‘De Stad door Andere Ogen‘ – een speciale online editie van Stadsleven – laten we een maand lang de stad van een andere kant zien. Elke dag zal een blog online komen waarin een bijzondere kijker, denker of kunstenaar ons beeld van een stad uitdaagt.
Anaïs López is een fotografe en documentairemaakster met een grote interesse in de stad en de mensen die er leven. Hoe maakt de mens de stad en de stad de mens? Zij schreef voor Stadsleven een column over hoe haar nieuwste project ‘In the beginning no bird sang’ waarvoor ze op stap ging door IJburg met de blinde Jean Poppes, haar een nieuwe, rijkere ‘blik’ op de stad heeft gegeven.
In het voorjaar 2011 besloot ik, nadat ik een film over de Bijlmer had gemaakt, dat ik een film wilde maken over stadsdeel IJburg. Ik werd nieuwsgierig naar dat nieuwe stuk stad zonder geschiedenis. Ik vroeg mij af hoe autochtone nieuwkomers omgaan met de stad. Hoe maken zij van een nieuwbouwwijk hun eigen plek?
Ik stapte op mijn fiets met mijn camera om mijn nek en ging op zoek naar andere verhalen dan de media over IJburg liet zien, namelijk een kleurloze en monotone Vinexwijk zonder lyriek. Ik zocht kleur, magie, verhalen die de stad tot leven konden brengen. Ik plaatste oproepen in verschillende media en ontving verhalen, bijvoorbeeld over bewoners die grote tuinen op hun daken aanlegden om zo helemaal zelfvoorzienend te zijn. Ik droomde al van hele oerwouden bovenop flats, maar toen ik ging kijken trof ik één zielig boompje aan. De pioniers waren er wel, maar de magie die ik zocht, vond ik niet.
Het werd herfst en ik liep nog steeds alleen door de lange lege straten van IJburg waar de wind nooit rust en de gevoelstemperatuur altijd vijf graden lager is dan in de binnenstad. Op het moment dat ik dacht dat het niets meer ging worden, hoorde ik een stem. De stem van Jean.
Jean was de eerste persoon die mij zonder aanleiding op straat aansprak. Jean is 66 jaar oud en blind. Hij woont al negen jaar op IJburg. Hij vroeg mij wat ik zocht en toen ik hem vertelde dat ik op zoek was naar de magie van IJburg, nodigde hij mij uit om een wandeling met hem te gaan maken. Anderhalf jaar lang zijn we samen op stap geweest. Uren hebben we gewandeld op het eiland.
Ik kwam er al gauw achter dat Jean niet zomaar een blinde man is, maar dat hij over een speciale gave beschikt: hij (her)kent bijna alle vogels op IJburg en weet zich op basis van hun geluiden een weg te vinden door dit nieuwe stuk stad. Ik moest van hem mijn ogen sluiten en luisteren naar zijn stad. Het duurde even voordat ik dat kon, maar gaandeweg leerde ik naar IJburg te luisteren en ontdekte ik waarom Jeans IJburg zo bijzonder is. Er ging een wereld voor mij open: ik zag en hoorde ineens een wijk vol dieren, natuur en andere taferelen die het eiland tot leven brengen. Hij openbaarde voor mij de magie van IJburg.
Het resultaat is mijn nieuwste project, ‘In the beginning no bird sang’. Ik heb door Jeans ogen en oren het eiland gefotografeerd en dit verwerkt tot een boek en een fotografie- en videoinstallatie (een soort grote kijkdozenwand).
Daarnaast heb ik de eveneens blinde audiograaf Hannes Wallrafen gevraagd om een geluidsportret te maken. Hij heeft een drietal geluidsopnames gemaakt van de plekken waar Jean graag komt. In een donkere ruimte kun je op een bankje gaan zitten en de wereld van Jean horen.
Jean heeft mij leren luisteren naar de stad, daar ben ik hem eeuwig dankbaar voor. Waar ik in de toekomst ook kom, al is het er nog zo grijs en grauw, als ik mijn oren goed opendoe hoor ik een kleurrijke stad vol lyriek.
Meer lezen en kijken?
- Kijk een interview met Anaïs López over ‘In the beginning, no bird sang’ in Kunstuur (vanaf 7.27 min)
- Lees ook het stukje dat Tracy Metz schreef over dit project voor de NRC
In de maand december zal voor de speciale ‘online’ editie van Stadsleven ‘De Stad door Andere Ogen’ elke dag een post worden geplaatst waarin bijzondere kijkers en kunstenaars ons idee van wat een stad is uitdagen. Lees ze allemaal terug in ons dossier.
Wil je als eerste weten welke mooie dingen Stadsleven in 2014 in petto heeft? Geef je dan op voor onze maandelijkse nieuwsbrief, en volg ons op facebook of twitter.