In Stadsleven ‘De Natte Stad’ stond de dubbele houding met water op de planning. Bijna de helft van Nederland ligt onder zeeniveau. Als je van de provincie Groningen een lijn zou trekken naar Zeeland, dan ligt alles links van de streep onder de zeespiegel. Het is het deel van Nederland waar zo’n 70 procent van het bruto nationaal product wordt verdiend en waar het grootste deel van onze bevolking woont. Toch is er van wateroverlast of paniek nauwelijks iets te merken. Het beheersen van het water zit de Nederlanders kennelijk in de genen. Al ruim tien eeuwen proberen we te voorkomen dat ons land door het water wordt opgeslokt. Om een ramp als in 1953 te voorkomen staat de omgang met het water nog altijd hoog op de agenda.

Tracy Metz en Maartje van den Heuvel vertellen het verhaal van deze dubbele houding met water in het boek ‘Zoet&Zout: Water en de Nederlanders´ waarvan het hoofdstuk ´De Natte Stad´ nu online te lezen is.

Door: Sanne van der Beek

‘Zoet&Zout: Water en de Nederlanders‘ vertelt het verhaal van de nieuwe verhouding tussen de Lage Landen en dat element dat zo bepalend is voor onze landschap én identiteit: het water. De tentoonstelling van Maartje van den Heuvel in de Kunsthal laat die in 125 kunstwerken zien, in het boek beschrijft Tracy Metz  de extreme makeover van het landschap om de nieuwe verhouding tot het water vorm te geven. Het boek ontving de Gouden Tulp (2013) voor beste non-fictie boek van het jaar.

Het water keert terug in de stad. Soms gebeurt dat ter verfraaiing, zoals met het herstel van oude havens en grachten, maar vaak is het uit nood geboren. Door de verandering van het klimaat regent het vaker en harder, de riolen kunnen het niet aan en de straten staan blank; ook de rivieren worden voller en spoelen met regelmaat over de kades. Steden gaan op zoek naar nieuwe manieren om het water óf te weren óf tijdelijk op te vangen. De ‘natte stad’ maakt van de nood een deugd: singels, vijvers, bassins en regenwatertuinen kunnen niet alleen stortbuien opvangen, maar ook koelte brengen en de stad verfraaien. Op veel plaatsen worden nieuwe woonwijken gerealiseerd aan het water, met steigers aan de achtergevels en getij dat op en neer klotst onder de huizen. Sommige geloven dat de stad van de toekomst op het water ligt, met drijvende huizen, parken en zelfs energiecentrales. Na de auto is het nu het water dat het aanzien van de stad verandert.

In het hoofdstuk ´De Natte Stad´ komen verschillende grootse plannen en wilde waterontwerpen aan bod: van megaterpen, en ondergrondse rivieren, tot waterpleinen en drijvende steden. Ook bespreekt Tracy Metz hoe onze omgang met water door de tijd heen is verandert en welke motieven aan ons waterlandschap ten grondslag kunnen liggen:

Veel steden in Nederland zijn aan het water ontsproten. Vaak is die relatie met water de reden van hun bestaan: nog tot in de jaren zestig werden groenten uit Noord-Holland met pramen aangevoerd bij de Centrale Markthallen – een beeld dat we nu eerder met de drijvende markten van Vietnam of Bangkok associëren dan met Nederland.

Met de komst van de auto is veel water vervangen door asfalt, maar daar komt nu een kentering in. Niet alleen is er onder druk van het klimaat meer behoefte aan ruimte voor water, bovendien is het historische stadsbeeld weer in. We verlangen naar authenticiteit en de beelden die daarvan de belichaming zijn – en daar hoort het water bij, liefst in de vorm van grachten. De grachten van Amsterdam zijn beeldbepalend en de woonboten zijn het symbool van de vrijbuitershouding die deze stad eigen is. Onze omgang met het water is een uitvloeisel van onze cultuur – in de jaren zestig was het dempen bijvoorbeeld juist modern. Weg met dat ouderwetse romantische gedoe – wegen en parkeerplaatsen moesten we hebben! Opvallend is dat het water dat in aanleg toch vooral functioneel was, nu om heel andere redenen hersteld wordt, namelijk esthetische. En achter de esthetiek zit de economie: een mooie stad met leuke terrasjes aan het water trekt meer bezoekers.

Lees het hele hoofdstuk ‘De natte stad’ hier. Op woensdag 12 december 2012 gaf Tracy Metz voor het John Adams Institute een Zoet & Zout-lezing , waarbij ze vele voorbeelden gaf van het ontworpen waterlandschap in Nederland. Kijk de lezing hieronder:

Meer lezen? 

• Het hele hoofdstuk ‘De Natte Stad‘ kan hier gelezen worden.
• Klik voor meer blogs over dit onderwerp door naar pagina van de Stadsleven editie ‘De Natte Stad‘.